Hoe taal de wereld vormt
Tien jaar werken voor het technisch hoger beroepsonderwijs heeft me geleerd dat de motivatie voor studenten om voor ‘de techniek’ te kiezen zeer divers is. Het is echter niet ongewoon dat studenten vanuit een ogenschijnlijk binaire keuze gaan voor techniek.
Techniek is òòk taal
Techniek, want dat is praktisch, oplossingsgericht en de wereld van getallen. Techniek is geen taal. Hoe logisch dat wellicht ook is vanuit het perspectief van iemand die vers van de HAVO of het MBO komt , niets is minder waar.
Ook in het technische beroepenveld vormt taal de wereld. Zeker op hbo-niveau. Als techneut schrijf je projectplannen, stem je af met klanten en/of andere stakeholders, onderbouw je ontwerpen of onderhoudstrategieën. Je hebt taal nodig om je ideeën of oplossingen voor te kunnen leggen aan een opdrachtgever. Voor je überhaupt zover bent in de beroepspraktijk heb je taal nodig tijdens de opleiding om bijvoorbeeld concepten te kunnen begrijpen. Hoewel er terecht allerhande initiatieven zijn om het (techniek) onderwijs minder talig en dus inclusiever te maken, doet dit niet altijd recht aan de complexe werkelijkheid waarin we leven.
Het taalbegrip, de woordenschat en de uitdrukkingsvaardigheid van onze techniekstudenten gaat met rasse schreden achteruit en dat is een drama
Zorgwekkende trend
Met het risico dat ik als een mopperend oud vrouwtje overkom wil ik dan ook graag een voor mij zorgwekkende trend benoemen. Het taalbegrip, de woordenschat en de uitdrukkingsvaardigheid van onze techniekstudenten gaat met rasse schreden achteruit en dat is een drama.
Hoewel er binnen het Associate Degree onderwijs van alles aan gedaan wordt om taalontwikkeld les te geven, voelt het soms als dweilen met de kraan open. Het ene na het andere rapport komt uit waaruit blijkt dat de taalontwikkeling al op jonge leeftijd spaak loopt. Er wordt te weinig gelezen en te veel aan begrijpend lezen gedaan. Er wordt te veel op smartphones gezeten en er is te weinig tijd en te weinig geld om er iets aan te doen lijkt het. Het lijkt zelfs wel alsof we het een beetje hebben opgegeven.
Studenten ondersteunen
Er gloort ergens ook hoop. Zo blijkt uit het boek van Anne Steenhoff ‘Een lui letterland’ dat werkende interventies om (jonge) kinderen meer te laten lezen verbazingwekkend eenvoudig zijn. Zeer beperkt en kort samengevat: laat kinderen meer lezen. Thuis en op school.
Ook voor docenten in het technisch onderwijs zijn er specifiek interventies te plegen om studenten die taalzwak(ker) zijn te ondersteunen. Denk aan veel interactie in de klas, waarbij de docent actief de denkprocessen van de studenten tracht te achterhalen. Of het maken van begrippenklusters in een woordweb.
Er gloort ergens ook hoop
Hoewel alle kleine beetjes helpen, wat overeind blijft is, taalvaardig zijn is een essentieel component voor het succesvol kunnen afronden van de technische studie. En ook om op hbo- niveau te kunnen functioneren in het technische beroepenveld is taalvaardigheid een must.
Want juist in de techniek moet je heel nauwkeurig zijn op alle aspecten van taalvaardigheid: lezen, luisteren, schrijven en spreken. Doe je dat niet dan storten er bij wijze van spreken bruggen in of vallen er hijskranen op woonblokken.