Van lerende docent naar docent met impact

Semester 2 staat alweer voor de deur. Wat is het afgelopen half jaar toch snel gegaan! Ik heb nog geen seconde spijt gehad van mijn switch naar het docentschap. Ik sta met veel plezier voor de klas om mijn kennis over te dragen. De grote vraag is natuurlijk: lukt dat ook?

Ik doe dagelijks mijn uiterste best de studenten wat mee te geven. Ik hoop oprecht dat ik hierin slaag. Dat ik de studenten kennis en vaardigheden bij breng. Dat ik de studenten laat groeien. Maar hoe weet ik nu werkelijk of ik een positieve invloed heb op het leerresultaat van mijn studenten en dus een goede docent ben? Een docent met impact.

Docent met impact

Wanneer ben je een docent met impact? Volgens mij is een docent met impact een docent die zijn studenten ziet. Een docent die op individueel niveau weet wat zijn studenten nodig hebben en zijn studenten coacht. Zo’n docent maakt het verschil. Een docent met impact geeft zinvol les waarbij studenten iets nuttigs leren.

Ben ik al een docent met impact? Nee. Nog niet. Ik werk echter hard om dit niveau te bereiken.

Les vormgeven

Wat ik onder andere nog lastig vind, is het vormgeven van een les. Wat is nou een goede les? In ieder geval een afwisselende les waarin studenten worden verleid om actief mee te doen. Ik kan zonder problemen uren over de theorie vertellen. Dat is alleen weinig zinvol. Dat wil zeggen, als het doel is om daadwerkelijk kennis over te brengen, dan is urenlang over de theorie vertellen niet effectief.

Uit praktisch alle literatuur blijkt dat ik moet zorgen dat de studenten zelf aan de slag gaan met de stof. Een docent die alleen maar vertelt (zendt) leidt niet tot het daadwerkelijk opslaan van kennis in het brein. Passief aanhoren maakt niet dat de kennis wordt opgeslagen. Om te zorgen dat het brein daadwerkelijk informatie opneemt, moet je zorgen voor herhaling, voor uitdaging, voor diepgang, voor reflectie. Dit zorg er dan uiteindelijk voor dat de te leren stof goed ‘vastzit’ in het brein.

Tot zover de theorie. Klinkt allemaal heel logisch. Maar hoe zorg ik hier nu voor tijdens de les?

Activerende les

Goed. Ik moet dus zorgen dat de studenten zelf gaan nadenken en zelf actief met de stof aan de slag gaan. Met andere woorden: ik moet zorgen voor een activerende les.

Tijdens periode 1 heb ik veel hoorcolleges gegeven waarin ik ruim anderhalf uur stond te vertellen en een grote groep studenten (ca. 150) probeerde niet in slaap te vallen. Dit viel nog niet mee, aangezien ik de hoorcolleges in een bioscoopzaal gaf. Met uitzonderlijk comfortabele stoelen!
Daar stond ik dan. Voor een grote groep onderuitgezakte studenten in het half donker. Niet erg activerend… Ik heb geprobeerd de lessen zo interactief mogelijk te maken door het stellen van veel vragen. Ook heb ik de studenten regelmatig een quiz laten maken met hun mobiele telefoon als stemkast. Tot slot heb ik veel beeld- en filmmateriaal gebruikt.

Waren mijn hoorcolleges effectief? Ik vond het in ieder geval erg leuk om te doen. Tot mijn vreugde bleef de bioscoopzaal gedurende de hele lesreeks van 7 weken goed gevuld. En tijdens het laatste hoorcollege kreeg ik applaus! Mijn eerste voorzichtige conclusie is daarom dat de studenten de hoorcolleges in ieder geval niet heel vervelend vonden.

Naast de hoorcolleges heb ik ook wekelijks werkcolleges gegeven. Het vorige schooljaar maakten de studenten tijdens de werkcolleges oefenvragen uit het voorgeschreven studieboek. Met mijn collega’s sprak ik af om dit schooljaar wederom de oefenvragen te gaan maken tijdens de werkcolleges. De gebruikte werkvorm was als volgt. De studenten kregen eerst de tijd om de oefenvragen te maken. Vervolgens bespraken we klassikaal de antwoorden en gaf ik nog nadere uitleg. De studenten gaven aan de lessen leuk te vinden. De sfeer was bovendien gemoedelijk en er werd in de klas daadwerkelijk aan de vragen gewerkt. Maar was het activerend genoeg? Waren deze lessen effectief?

Tentamen als graadmeter

Het tentamen volgde. Volgens mij een belangrijke graadmeter of je het goed hebt gedaan als docent. Met spanning wachtte ik de resultaten af. Hoeveel procent van de studenten had het tentamen gehaald? Ai. Het resultaat viel me tegen. Een kleine meerderheid had een voldoende.

Wat zegt dat nu? Waren mijn hoorcolleges niet goed? Heb ik niet goed onderwezen? Heb ik de studenten onvoldoende aangezet tot het actief nadenken over de stof? Aan de andere kant, wat nu als een meerderheid het tentamen met een cijfer acht of hoger had gehaald? Wat zegt dat dan? Zoveel vragen, zo weinig antwoorden…

Oefenen, oefenen, oefenen

Gedurende periode 2 heb ik geen hoorcolleges gegeven, maar alleen werkcolleges. Ik heb geëxperimenteerd met verschillende werkvormen en heb daar zelf veel plezier aan beleefd. Was het ook effectief? Ik heb meerdere keren de studenten om feedback gevraagd. Soms werd een werkvorm als leuk beschouwd en soms ook niet. Sommige studenten gaven aan dat zij liever ‘gewoon’ uitleg van de theorie wilden. Maar ja, dit blijkt nu juist helemaal niet effectief te zijn.

De vraag naar wat nu een goede, activerende les is, zal mij voorlopig nog wel bezighouden. Gelukkig heb ik genoeg collega’s die mij maar al te graag willen helpen met het bedenken van leuke werkvormen. Het komende semester wil ik in elk geval blijven experimenten. Ik wil oefenen met allerlei vormen en zo leren wat wel werkt en wat niet. Bovendien volg ik binnenkort weer een workshop over activerende didactiek. Ik verwacht dan opnieuw geïnspireerd te raken en allerlei leuke, afwisselende en bovenal activerende lessen voor te kunnen bereiden.

Ik hoop mij de komende jaren langzaamaan te ontwikkelen van lerende docent, naar bekwame docent en uiteindelijk naar een docent met impact. Voor tips houd ik mij in ieder geval van harte aanbevolen! Tot die tijd blijf ik gewoon oefenen en leren.