Twijfels, twijfels, twijfels
Misschien is het goed om te weten dat ik, en niet alleen ik, met regelmaat weleens onzeker ben over de wijze waarop ik mijn vak als docent beoefen. Als een les niet loopt zoals ik voor ogen had, kan ik mezelf vragen stellen als “doe ik het wel goed?”, “breng ik kennis wel op een juiste manier over?”, “weet ik zelf wel genoeg over het onderwerp”, “hoe kan ik mijn studenten nog meer activeren?” en ga zo maar door. Ik realiseer me echter steeds vaker dat deze twijfel en onzekerheid horen bij het docentvak.
Ontevreden
Ik weet nog dat een van mijn collega’s vertelde over een hoorcollege dat hij had gegeven aan eerstejaars Social Work-studenten over politisering in de hulpverlening. Hij had de film ‘Bohemian Rapsody’ gekeken. Hij wilde aspecten uit het verhaal van de band Queen en het leven van Freddy Mercury uitdiepen om studenten bewust te maken van manieren waarop zij groepen mensen in beweging kunnen krijgen om bepaalde sociale problemen op politiek niveau zichtbaar te maken. Alle elementen van een goed interactief hoorcollege zaten in zijn les.
Ik had de les zo goed uitgedacht en toch liep deze niet helemaal zoals ik hoopte.
Hij wist het zelfs voor elkaar te krijgen om een vernieuwende energizer te gebruiken in zijn college. Zo liet hij studenten na de pauze op de melodie van Queen’s ‘We will rock you’ stampen en klappen als metafoor voor een manier waarop zij als individu een groep mensen in beweging zouden kunnen brengen om mee te doen. Ik dacht bij mezelf: wauw, als je zo’n metafoor kunt gebruiken om een boodschap over te brengen, dan ben je echt een meesterdocent!
Toch kwam mijn collega niet helemaal tevreden uit zijn college. Hij baalde ervan dat enkele studenten vroegen hoe ze dit college konden gebruiken voor de eindopdracht, terwijl hij daar in zijn college toch echt voorbeelden voor had gegeven.
Herkenning
Ik herken dit balen van mijn collega ook bij mezelf. Ik had zelf namelijk bedacht dat ik fragmenten uit de Metallica-documentaire ‘Some kind of monster’ wilde gebruiken om zichtbaar te maken hoe aspecten van een organisatiecultuur, in dit geval bij de band Metallica, de organisatie kon beïnvloeden. Tijdens mijn les vroegen enkele studenten zich ook af hoe ze mijn voorbeeld konden gebruiken voor hun opdracht. Terwijl ik dacht dat ik ze met mijn voorbeeld exact had laten zien hoe ze de theorie zouden kunnen toepassen op hun eigen opdracht, en ze misschien ook nog een beetje muziekcultuur mee had kunnen geven. Na deze les baalde ik, net als mijn collega, toch een beetje over het verloop van mijn les. Ik had de les zo goed uitgedacht en toch liep deze niet helemaal zoals ik hoopte. Dat maakte dat ik ging twijfelen aan mijn eigen kwaliteiten als docent.
Dat maakte dat ik ging twijfelen aan mijn eigen kwaliteiten als docent.
Twijfels en reflectie
Niet iedere les loopt zoals gedacht en zoveel verschillende factoren kunnen daar een rol in spelen. Ik vind dat het aan mij is om na iedere les, hoe goed of slecht bepaalde aspecten van deze les ook liepen, te reflecteren op het verloop van deze les en mijn rol daarin. En ja, met regelmaat ga ik dan ook twijfelen over de wijze waarop ik een bepaald thema aansneed, een bepaalde vraag stelde of de mate waarin ik stuurde. Laatst vroeg ik me nog af of ik niet te sturend ben in de begeleiding van mijn afstudeerders. Ik besef me ook dat de twijfel en onzekerheid die ik als docent in mijn werk heb, maken dat ik een steeds betere docent wordt: het dwingt me om te reflecteren op mijn handelen om hier vervolgens weer mee te experimenteren. Mijns inziens is een dergelijke houding nodig om ook zo’n meesterdocent te worden als mijn collega.
Ik besef dat de twijfel en onzekerheid die ik als docent in mijn werk heb, maken dat ik een steeds betere docent word.
Twijfels en oplossingen
Vanzelfsprekend heb ik ook nagedacht over mijn les waarin enkele studenten nog steeds bleven vragen hoe ze hetgeen ze tijdens de les over organisatiecultuur hadden geleerd konden toepassen op hun eigen opdracht. Ik realiseerde me dat het om enkele studenten ging en niet om de gehele groep. Daarnaast waren de enkele studenten die vragen hadden over hun eigen opdracht misschien wel heel onzeker. Ze wilden misschien wel heel graag meteen een oplossing, terwijl een analyse van een organisatiecultuur tijd, geduld en vooral veel nadenkwerk vergt.
Ik denk dat ik in het vervolg met deze studenten op zoek zou gaan naar hun leervraag bij een dergelijke opdracht: wat vinden ze moeilijk aan deze opdracht, wat maakt dat ze dit lastig vinden en juist wat kunnen zij dan leren in deze opdracht? Vervolgens zou ik hen dan kunnen helpen om ze te laten bedenken welke stappen ze zouden kunnen ondernemen om aan hun leervragen te werken. Ik hoop dat ze dan leren dat onzekerheid en twijfel bij leren hoort en dat het bij ieder onzeker moment belangrijk is om te reflecteren om vervolgens na te denken over andere of nieuwe te nemen stappen.
Goed, wat ik in mijn blog heb proberen te illustreren is dat twijfels naar mijn mening horen bij het docentvak. Sterker nog, ik denk dat een docent die niet twijfelt over zijn of haar eigen lessen of kwaliteiten nooit een goede of betere docent kan worden. Ik denk daarom dat wij docenten de twijfels die we hebben moeten omarmen en aan dienen te gaan, want pas dan kunnen we onze studenten begeleiden in het omgaan met twijfels en onzekerheid.